Histogram

Het histogram op de camera is een grafiek die je vertelt over hoe de verdeling van lichte en donkere tinten in een beeld is. Dat histogram kan je dus helpen om direct na de opname te beslissen of de belichting van je foto goed is, of dat deze nog beter kan. Een goed belichte foto levert veel op, nabewerking is vaak minimaal nodig en dat scheelt dus veel tijd.
Het histogram is dus een grafiek en voordat ik nu al mensen kwijt raak die niets hebben met grafieken en cijfers; het is een simpele grafiek, lees dus vooral verder om te zien hoe je dit simpele hulpmiddel in kan zetten om betere foto’s te krijgen.
De assen van de grafiek
Het histogram heeft twee assen, op de x-as staat van links naar rechts de tint. Aan de linkerkant staan de donkere tinten, in het midden de midden kleuren en rechts de lichte tinten. Bij een zwart-wit foto heb je dus aan de linkerkant het zwart en helemaal rechts het wit. Daartussen liggen de grijstinten die van links naar rechts van donker naar licht gaan.
Op de Y-as (van boven naar beneden) staat hoeveel van een bepaalde tint in een foto aanwezig is. Je zou kunnen zeggen dat de hoeveelheid zwarte pixels hier in de hoogte is afgebeeld, hoe meer zwarte pixels, hoe hoger de grafiek is bij het zwarte gedeelte. In onderstaand histogram zie je een verdeling waarbij de piek in het midden ligt, dit is de piek die de ‘middentonen’ laat zien. Verder zie je in dit histogram ook dat er donkere en lichte tinten in de foto aanwezig zijn.

Histogram

Ok, ik weet nu hoe het zit met de assen, maar hoe zet ik dat dan in de fotografie? Het bovenstaande histogram zegt wat over hoe de toon van de pixels verdeeld zijn in de foto. Maar het zegt natuurlijk helemaal niets over hoe de foto er uit ziet. De foto die bij dit histogram hoort is onderstaande:

Je ziet dat de middentonen die je in het histogram ziet vooral zitten in de stoep en de auto’s. De donkere tinten zitten in de schaduwen, de jas van de passant en in de donkere gedeeltes van de auto’s. Achterin de foto zie je de lichte tinten van de foto.
Nu wordt er vaak gezegd dat het histogram goed verdeeld moet zijn, en dat is bij deze foto het geval. Je zou dus kunnen zeggen dat deze foto goed belicht is, en dat we dat terugzien in het histogram. Echter er zijn veel situaties waarbij het histogram er heel anders uit ziet. Je kan je voorstellen dat een besneeuwd landschap meer lichte tinten heeft en dus ook een histogram heeft dat dat laat zien. En dat is zo, onderstaand histogram zou een histogram kunnen zijn van een sneeuwlandschap:

histogram van een licht onderwerp

Bovenstaand histogram is niet van een sneeuwlandschap, maar van een schaal schuimpjes in een etalage. En dit is nu net een situatie waarbij de lichtmeting van je camera in de war kan raken. Want die camera wil het zwaartepunt van de pixels graag in het middengrijs leggen, zoals bij het eerste histogram. Je krijgt dan het histogram wat je hieronder ziet:

histogram van een licht onderwerp, zonder compensatie lichtmeting

Je zal dus als fotograaf rekening moeten houden met het onderwerp dat je op de foto zet. Hieronder kan je zien hoe de foto van de twee bovenstaande histogrammen er uit ziet, maar ik kan je nu al vertellen dat hier voornamelijk lichte tinten in zitten. Het moment dat ik deze lichtroze schuimpjes in de etalage zag liggen wist ik dat ik er een foto van zou nemen. En tijdens het maken van de compositie zag ik dat er voornamelijk lichte tinten in de foto zouden gaan zitten. Op dat moment compenseer ik al bij het fotograferen door een stop of mee te overbelichten. Ik doe dat met de EV op de camera. Hierdoor zorgt de camera dat er meer licht op de sensor valt en in dit geval was dat meer dan een stop, dus meer dan een verdubbeling van de sluitertijd in dit geval. Onderstaand het resultaat van de foto, en ook de de foto die zonder extra compensatie gemaakt is (dat is dus de foto die hoort bij het laatste histogram).
 
Je ziet dat dit qua beeld een enorm verschil geeft en dat het nadenken over wat je in beeld ziet en eventueel compenseren een heel belangrijke factor is. Natuurlijk kan je dit ook doen in de nabewerking, maar niets is zo fijn als een foto waar je weinig tot niets meer aan hoeft te doen. En dan heb ik het nog niet eens over het verlies in kwaliteit en introductie van ruis (daarover een andere keer) als je licht toevoegt in de nabewerking.
Hoe doe je dat nu in de praktijk:
Iedere moderne camera heeft de mogelijkheid om het histogram te laten zien. Sommige camera’s kunnen dit zelfs al tijdens de opname, maar anders heb je de mogelijkheid om het histogram te laten zien na de opname. EN iedereen weet dat het schermpje achterop de camera niet altijd laat zien wat er is, als je in een hele lichte omgeving staat is het moeilijk om je gemaakte foto goed te zien en dus ook om te bepalen of er voldoende licht op de foto is gekomen. Bij de foto van de schuimpjes (die gemaakt is op een zonnige dag) had ik echt niet aan de foto kunnen zien of deze goed belicht was. Het histogram geeft me dan meer idee of ik voldoende licht op de foto heb gekregen. Ik zou zeggen probeer maar eens te werken met dat histogram bij het maken van foto’s.