Automatische ISO, wel of niet gebruiken?

Een artikel over de auto ISO instelling. Is dit een handige optie of zorgt het voor hoofdbrekens achteraf? Ik leg de werking uit en dan mag je zelf beslissen
Want ik zeg altijd “Je ISO moet zo laag als mogelijk is en zo hoog als noodzakelijk”. Maar hoe je daar voor zorgt, lees je verder in dit artikel.
Afgelopen week stond ik op de boulevard voor een avondje avondfotografie. Altijd een erg leuke workshop waarbij ISO altijd een onderwerp van gesprek is.
Eerst even een kleine definitie, waar staat ISO voor. ISO staat eigenlijk helemaal niet voor iets dat met fotografie te maken heeft. Maar het is een afkorting. Een afkorting voor de International Organization for Standardization. Een organisatie die zorgt dat we over de hele wereld dezelfde internationaal afgesproken standaardden gebruiken. Als we het echter over ISO in de fotografie hebben, dan hebben we het over de lichtgevoeligheid van de film of de sensor. Hoe hoger de gevoeligheid, hoe minder licht je nodig hebt om een goed belichte foto te maken. Eerder maakte ik al een filmpje over wat ISO nu precies is.
Je regelt zelf de ISO
Bij de start workshop avondfotografie is er nog voldoende licht. De zon is nog niet onder en we fotograferen vaak in de richting van de ondergaande zon. Omdat er voldoende licht is, volstaat dan een ISO van 100 of 200. Als de zon echter ondergaat dan neemt de hoeveelheid licht snel af. Onze ogen zien dat niet zo, maar de camera des te meer. Als je dan niet op past gaan je sluitertijden rap omhoog en heb je een grote kans op een foto die bewogen is. Het is dan een goed gebruik om te blijven kijken naar je sluitertijden en als deze te lang worden je ISO te verhogen.
Ongeveer 10 à 15 minuten na de zonsondergang is het dan tijd voor het gebruik van het statief. Bij het gebruik van een statief kan je je langere sluitertijden (of zelfs erg lange) veroorloven. Omdat je gebruik maakt van lange sluitertijden, wil je in dit geval een lage ISO. je wilt immers ook geen of weinig ruis in je foto. Mijn advies aan de cursisten op dat moment is dan ook om je ISO op 100 of 200 te zetten.
De camera doet de ISO (Auto-ISO)
Als je echter de optie automatisch ISO gebruikt dan hoef je soms niet en soms wél na te denken. In de tijd vóór de zonsondergang gaat het namelijk goed. De camera zal zorgen voor een lage ISO als het kan en de ISO hoger zetten als het moet. Dit geldt ook voor de korte periode net na zonsondergang. De ISO zal dan in de auto-stand steeds iets hoger gaan.
Je camera weet echter niet dat jij je camera op statief zet. Dus zodra dat het geval is blijft de auto-ISO de ISO verhogen omdat er steeds minder licht is. Terwijl jij nu net met langere sluitertijden kan fotograferen omdat je camera op statief staat. Het resultaat is dan ook dat je foto’s onnodige hoge ISO krijgen en dus ook meer (onnodige) ruis. Dit is dan ook een voorbeeld waarbij je je camera bij voorkeur niet op de auto-ISO zet…
Help ik ben mijn ISO vergeten
Je kent het vast, je hebt gisteravond foto’s gemaakt in het schemer en hebt je ISO op 1600 gezet. En nu sta je in de volle zon weer te fotograferen met ISO 1600…. Vergeten de ISO terug te zetten. Dat zal je niet gebeuren als de je optie auto-ISO gebruikt, dan zorgt je camera dat jouw vergeetachtigheid geen probleem wordt. Altijd fijn!
Maar ik wil geen hoge ISO, want dat geeft ruis
Als docent fotografie zie ik heeeeel vaak bewogen foto’s terwijl dat niet nodig was. Vaak heeft men dan een te lage ISO gekozen. Er blijft veel ‘angst’ onder fotografen over de te hoge ISO en de ruis die dat geeft. In de praktijk valt het erg mee met die ruis, zeker bij de huidige camera’s. Mijn eerste digitale camera leek bij ISO 1600 op een pakje hagelslag, maar tegenwoordig zie je bijna het verschil niet meer tussen ISO 400 en ISO 1600. En ik heb je al eerder een geheim verklapt waarmee je kan zorgen dat de ruis nihil is.
Zo hoog als noodzakelijk en zo laag als mogelijk
Dat is het advies voor het gebruik van de ISO. Hiermee zorg je dat je geen onnodig bewogen foto’s krijgt en ook geen onnodige ruis. De automatische optie van je camera kan je daarbij helpen.
Limiteer de auto-ISO
Vaak kan je de automatische ISO beperken. Zoek even op in je instructieboekje hoe het zit, maar ik adviseer om even na te denken hoe hoog je je ISO maximaal wilt hebben. Als je dat bijvoorbeeld op ISO 1600 stelt, dan stel je gewoon in dat je camera maximaal ISO 1600 mag gebruiken in de auto-stand. Je kan dan altijd hoger als je wilt, maar dat zal je dan bewust zelf moeten doen.
Canon:
Bij Canon staat je camera dan op Auto ISO en zal de camera zelf kiezen welke ISO je ‘krijgt’ op basis van de gegevens van de lens. Canon houdt namelijk rekening met de brandpuntafstand en of er wel of geen IS (image stabilisation) op de camera zit. De camera stelt de iso dan zo in dat je nog uit de hand kan fotograferen. Bij een 100 mm lens zonder IS zal de camera proberen de sluitertijd niet langer dan 1/100 te maken.
De Auto-ISO stand van Sony lijkt op deze stand.
Nikon:
Bij Nikon werkt dit net even anders. Als daar de auto-ISO aan staat zal deze worden aangepast als deze niet kan worden bereikt met de waarde die de gebruiker zelf heeft ingesteld. Een voorbeeld: Je hebt bij de auto-ISO gekozen voor een sluitertijd van 1/30. Je stelt de ISO in op 400 en als je nu in een situatie komt waarbij je met ISO 400 niet aan 1/30 komt, dan gaat de ISO omhoog. De ISO gaat dus in dit voorbeeld niet naar een lagere waarde dan 400. Het is bij een Nikon moeilijk te zien of de Auto-ISO aan staat, dat staat vaak verborgen in het menu. Je kan echter dus altijd je ISO instellen bij Nikon. Dit is dan echter niet persé de ISO die gebruikt zal worden. Als je auto-ISO aan staat is de ingestelde ISO de laagst mogelijke. Daarom kan het verstandig zijn om bij Nikon zowel te kiezen voor auto-ISO als een lage basis-ISO.
Dus, de keuze is aan jou
Er zijn gevallen waar de auto-ISO reuze handig is en gevallen waar je dat absoluut niet wilt. Als jij weten hoe je camera ingesteld staat en hoe je makkelijk de ISO kan wijzigen heb jij de controle voor de verschillende situaties.