Voorkomen van ruis in je foto’s, het geheim

Digitale ruis in de foto, een probleem waar sommige fotografen gek van kunnen worden. Veel fotografen streven er naar om met een zo laag mogelijke iso te fotograferen om het probleem van de ruis zoveel mogelijk te elimineren. Mijn ervaring leert dat dit zeker niet altijd de beste manier is. Ik doe jullie het geheim uit de doeken hoe je een zo ruisvrije foto kan maken:
Wat is ruis?
Laten we eerst eens kijken wat ruis nu precies is in de digitale fotografie. Digitale ruis laat zich zien als kleine afwijkingen in de kleur van pixels. Tussen de pixels met de correcte kleuren staan pixels met willekeurige blauwe, groene of rode pixels. Als de ruis extreem is, kan een foto daardoor zelfs onscherp worden.
In het kort is het zo dat ieder elektrisch apparaat ruis maakt. Maar bij grote versterking van het originele signaal is het deel ruis beter te zien (of te horen). Als er voldoende licht beschikbaar is, dan gebruiken we een lage iso. De grote hoeveelheid licht onderdrukt dan met gemak de ruis. Ga je nu echter onder slechtere lichtomstandigheden werken, dan wordt het interessant. Je ISO zet je hoger, waardoor je meer versterking vraagt van het elektrische apparaat (de sensor in je camera). Hierdoor wordt niet alleen de gevoeligheid voor licht groter gemaakt, ook het ruisniveau zal toenemen.
Ook het formaat van de pixels is van invloed op het ruisniveau. Een compactcamera heeft een in oppervlakte kleinere sensor en de pixels zijn daardoor kleiner van formaat dan die van een grotere spiegelreflex. Dit formaat in oppervlakte kan wel een factor 35 schelen! En hoe kleiner de pixels, hoe meer versterking nodig is. En dus meer ruis.
Verder speelt de temperatuur van de sensor een rol. Een warme sensor geeft meer ruis. Dit kan met name parten spelen bij extreem lange sluitertijden waarbij de sensor erg warm kan worden.
Voorkomen van ruis
Maar wat is nu de beste manier om ruis zoveel mogelijk te voorkomen? Dat is zeker niet altijd de ISO waarde zo laag mogelijk zetten. En dat is nu juist hét misverstand onder veel fotografen. Immers de theorie zegt dat een lage ISO juist de minste ruis geeft.
Wat is dan wel de beste manier om ruis te vermijden? Dat is correct belichten tijdens het fotograferen. En ik zal uitleggen waarom dat zo is met voorbeelden. Eerst de theorie hierachter. Als je een foto maakt op zeg 400 ISO, maar je foto is te donker, dan zal je in de nabewerking de foto lichter moeten maken. Je doet dit in Photoshop, in Lightroom of in welk programma je daar dan ook voor gebruikt. Door de foto lichter te maken, doe je eigenlijk hetzelfde als de camera zou doen bij het hoger zetten van de ISO. Je ‘versterkt’ de individuele pixels. En zoals je weet is een hogere ISO meer ruis, en dus een versterking van het licht in de nabewerking geeft hetzelfde resultaat.
Een foto zegt meer dan 1600 woorden:
Hieronder zie je een foto die ik heb gemaakt met 400 ISO. Ik heb bewust de foto 2 stops donkerder gemaakt in de camera dan dat de externe lichtmeter me vertelde. Het is logisch dat ik een donkere foto krijg. (klik om de foto’s te vergroten en de details beter te zien )

ISO 400 origineel

Ik heb met ISO 1600 een foto gemaakt van hetzelfde tafereel met dezelfde sluitertijd en diafragmastand. Hierdoor laat ik dus 2 stops meer licht toe en heb een goed belichte foto.:

ISO 1600, correct belicht

De 400 ISO foto zal ik nu 2 stops lichter moeten maken in de nabewerking om ze te kunnen vergelijken. Ik heb een uitsnede gemaakt van een deel van de foto en leg de ISO 400 en de ISO 1600 naast elkaar om goed te kunnen vergelijken:

Verschil slecht belichte 400 en goed belichte 1600

Wat je hier duidelijk ziet is dat de ISO 400 foto meer ruis heeft dan de ISO 1600 foto. Dit komt omdat we in de nabewerking meer ruis hebben toegevoegd door de belichting in de nabewerking te corrigeren.
De geleerde les.
Een lage ISO geeft je zeker minder ruis, maar een absolute voorwaarde is wel dat je de foto goed belicht. Hoe je makkelijk kan zien of je een foto goed belicht heb ik beschreven in het artikel over het histogram.  Als je geen mogelijkheid hebt om correct te belichten, dan is het kiezen van een hogere ISO om een beter belichte foto te krijgen altijd de betere oplossing. Veel fotografen zijn zich niet bewust van dit fenomeen en maken onbewust dus een verkeerde keuze bij het fotograferen. Goed belichten is dus het belangrijkste bij het vóórkomen van ruis, als je de goede belichting niet kan maken met een lage ISO, schakel dan over naar een hogere ISO. Dat is beter dan een onderbelichte foto die je moet corrigeren.
Wil je meer weten over het meten van licht, lees dan dit artikel eens over hoe je camera het licht meet en dit artikel waarin de verschillende meetmethodes uitgelegd worden
De foto’s die je in dit artikel ziet zijn onbewerkte foto’s uit de Canon 5D mkII, afgezien van de verhoging van de belichting om de 2 stops onderbelichting te compenseren. Ik gebruik Lightroom om RAW foto’s te verwerken en in dit geval is ruisonderdrukking en verscherping uitgezet. Hierdoor kan je dus appels met appels en peren met peren vergelijken.